Kένυα-Η φυλή των Σαμπούρου

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι Σαμπούρου; Πως ζουν; Πως ντύνονται; Πως συμπεριφέρονται σε κάποιους λευκούς όταν αυτοί επισκέπτονται με τις φωτογραφικές τους μηχανές και περίσσια περιέργεια τα εδάφη τους, τα σπίτια τους, το χώμα που ελάχιστοι δυτικοί έχουν πατήσει; Τους γνωρίσαμε από πολύ κοντά είναι η αλήθεια. Πολλές γυναίκες και άντρες εξακολουθούν να ντύνονται με τις παραδοσιακές ενδυμασίες της φυλής τους. Οι Σαμπούρου όπως και οι Μασάι είναι ένας ημι-νομαδικός λαός. Η κομητεία Samburu είναι μέρος των άγονων εδαφών της Κένυας. Είναι η 10η μεγαλύτερη της Κένυας από τις 47 που αποτελείται. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της μεγάλης κοιλάδας Rift, η έκτασή της είναι 21.000 km2 και περιλαμβάνει οικολογικές ζώνες. Ο πληθυσμός της φτάνει στις 224.000 με πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη αυτή της Μαραλάλ με 16.000 κατοίκους.

Ας δούμε όμως μερικά ενδιαφέροντα που μάθαμε στις 8 μέρες που ζήσαμε ανάμεσα τους:

1) Διατροφή – Τα βοοειδή, τα πρόβατα, οι κατσίκες και οι καμήλες διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό των Σαμπούρου με εξαίρεση τις καμήλες από τις οποίες χρησιμοποιούν το γάλα και όχι το κρέας. Εξαρτώνται δηλαδή σε μεγάλο βαθμό από το ζωικό κεφάλαιο της κάθε οικογένειας στον αγώνα για την επιβίωση. Η διατροφή τους αποτελείται κυρίως από γάλα και σε κάποιες περιπτώσεις από το αίμα των αγελάδων τους. Το αίμα αποκτάται κόβοντας ελαφρώς την σφαγίτιδα φλέβα και στραγγίζοντας το αίμα σε ένα φλιτζάνι. Το τραύμα της αγελάδας στη συνέχεια, επουλώνεται με ζεστή τέφρα. Το κρέας μπαίνει στο πιάτο τους σε πιο ειδικές περιπτώσεις. Η διατροφή τους συμπληρώνεται επίσης με λαχανικά, ρίζες, πατάτες που φτιάχνουν όλα μαζί μια μοναδική παραδοσιακή σούπα.

2) Οι οικισμοί τους – Η γη που κατοικούν οι Σαμπούρου είναι ξηρή, άγονη, με ελάχιστες βροχές. Τις οκτώ μέρες που ήμασταν εκεί, έβρεξε τις πέντε. Κατέβασε πολύ νερό. Αλλά το χώμα είναι τόσο διψασμένο που σε ελάχιστο χρόνο όλα είχαν στεγνώσει. Το Samburu County (η κομητεία των Σαμπούρου) αποτελείται από πολλούς μικρότερους οικισμούς οι οποίοι περιλαμβάνουν 5-6 σπίτια κατά μέσο όρο. Τα σπίτια τους αυτά, οι καλύβες τους δηλαδή, ποικίλλουν ανάλογα με το αν βρίσκονται στα ορεινά ή στα πιο πεδινά μέρη, ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας, την παρουσία ή απουσία ζώων αλλά και από άλλους παράγοντες. Τα πιο συνηθισμένα υλικά κατασκευής σπιτιών είναι τα χαρτόνια, οι κοπριές των ζώων, η στάχτη, χώμα που προέρχεται από συγκεκριμένους λόφους της περιοχής και μοιάζει με πηλό, ενώ στα πιο “σύγχρονα” σπίτια χρησιμοποιούνται τούβλα και τσιμεντόλιθοι. Όλες οι καλύβες προστατεύονται από μια περίφραξη για να αποτρέψουν τα άγρια ζώα να πλησιάσουν ενώ η ύπαρξη σκύλου σε πολλά από αυτά λειτουργεί επίσης προειδοποιητικά στο άκουσμα κινδύνου που κοντοζυγώνει.

3) Ο ρόλος των μελών μιας οικογένειας – Οι γυναίκες κάνουν το μεγαλύτερο μέρος των καθημερινών εργασιών. Μαζεύουν λαχανικά, κουβαλούν τα καυσόξυλα, μεταφέρουν νερό από χλμ μακριά, προσέχουν τα παιδιά τους. Αυτά με τη σειρά τους φέρνουν τη σταθερότητα σ’ έναν γάμο. Τα αγόρια βοηθούν κυρίως με την κτηνοτροφία καθώς και τη καθημερινή προμήθεια γάλακτος, αίματος και κρέατος στις οικογένειες τους. Τα κορίτσια από την άλλη ασχολούνται με το μαγείρεμα και μαθαίνουν σιγά σιγά της συνήθειες της μητρότητας προσέχοντας τα μικρότερα τους αδέρφια. Οι πιο ηλικιωμένοι των οικισμών είναι αυτοί που αποφασίζουν για τα κοινά και αυτοί που μαθαίνουν τους νεότερους το αίσθημα του σεβασμού και της εκπαίδευσης του ήθους. Αυτοί αποφασίζουν για τους γάμους, τις τελετές. Τέλος οι Morans (πολεμιστές Σαμπούρου) είναι αυτοί που φροντίζουν για την ασφάλεια της κοινότητας και αυτοί που θα πολεμήσουν με κάποια άλλη φυλή σε περίπτωση αντιδικιών.

4) Οι χοροί των Σαμπούρου – Είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας τους. Οι άντρες και οι γυναίκες χορεύουν σε διαφορετικούς κύκλους με διαφορετικούς χορούς κατά περίσταση. Ο πιο συνηθισμένος είναι αυτός των αντρών με τα επιτόπια άλματα αλλά και αυτός με μια περίεργη κίνηση της μέσης και του κεφαλιού.

5) Ενδυμασία – Ο κώδικας ενδυμασία τους είναι από τα πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικά τους. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες φορούν εξαιρετικά φωτεινά χρώματα. Ίσως επειδή θέλουν να δώσουν λάμψη στο  άγονο τοπίο που ζουν. Περιδέραια, σκουλαρίκια, βραχιόλια χεριών και ποδιών είναι μερικά από αυτά. Τα περιδέραια είναι κατασκευασμένα από χάντρες, ο αριθμός των οποίων υποδηλώνει πολλά για την οικογενειακή κατάσταση τους, την ομορφιά τους, τον πλούτο τους. Οι χάντρες λοιπόν, μας δίνουν τις περισσότερες ενδείξεις για τον τρόπο ζωής της γυναίκας Samburu, με διαφορετικά χρώματα που αποκαλύπτουν διάφορες πτυχές της προσωπικότητας, της κατάστασης και της υγείας της. Το λευκό σημαίνει καθαρότητα και καλή υγεία επειδή αντιπροσωπεύει το γάλα που προέρχεται από μια αγελάδα, το μαύρο είναι κακουχίες, το κίτρινο και το πορτοκαλί μείγμα δηλώνουν τη φιλοξενία, επειδή είναι τα χρώματα των ζωικών δερμάτων που τοποθετούνται στα κρεβάτια των επισκεπτών. Το κόκκινο σημαίνει κίνδυνο, γενναιότητα και ενότητα.

Άνθρωποι μοναδικοί, ιδιαίτεροι, φιλικοί. Ζούνε σε δύσκολες συνθήκες αλλά έτσι έχουν συνηθίσει να ζουν. Δεν είδαμε δυστυχία αλλά είδαμε δύσκολες συνθήκες διαβίωσης για τα δικά μας δεδομένα. Δεν είδαμε σκελετωμένα παιδιά έτσι όπως τα έχουμε φτιάξει στο μυαλό μας επηρεασμένοι από τα ΜΜΕ τόσα χρόνια αλλά ρωτήσαμε και μάθαμε πως το μεσημεριανό φαγητό σ’ ένα σπίτι δεν είναι δεδομένο.  Ρωτήσαμε έναν ηλικιωμένο που ήταν από τους επικεφαλής του χωριού τι προσδοκίες έχει για το μέλλον της κοινότητάς του και απάντησε τίποτα. Μια χαρά είμαστε έτσι. Προσωπικά οι άνθρωποι της φυλής αυτής απέκτησαν ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου και το ίδιο πιστεύω ισχύει και για τους συνταξιδιώτες μου.